PEKİN: Çin’e giden devasa yeni bir doğal gaz boru hattı, Rusya’nın Avrupalı alıcılara olan bağımlılığını azaltmaya yardımcı olabilir, ancak analistler, projenin uzun süredir stratejik müttefikler arasında artan bir dengesizliği vurguladığını söylüyor.
Pekin, geçen yıl, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından Batı yaptırımlarının önemli ticari bağları kesmesinin ardından, özellikle enerji alımları yoluyla Moskova için ekonomik bir cankurtaran halatı olarak ortaya çıktı.
Moskova yeni boru hattının -Sibirya Gücü 2- devam edeceğinden emin, ancak Pekin şimdiye kadar açık bir taahhütten kaçındı.
Analistler, gecikmeli tepkinin Pekin’in iki ülke arasındaki enerji anlaşmalarındaki lehine bir dengesizliğin yanı sıra Çin’in yakıt için Rusya’ya çok fazla güvenme konusundaki isteksizliğini gösterdiğini söylüyor.
Berlin’deki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden (IISS) araştırmacı Maria Shagina AFP’ye verdiği demeçte, Çin’in “teklif olumlu olmadığı ve Çin’in şartlarına göre şekillenmediği sürece herhangi bir şeyi imzalamak için acelesi yok” dedi.
Proje bu hafta Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Moskova’da Rusya lideri Vladimir Putin ile yaptığı zirvede tartışıldı.
Putin, Xi ile yaptığı görüşmelerin ardından Sibirya’nın Gücü 2 projesiyle ilgili “tüm anlaşmalara varıldığını” söyledi.
Ancak ortak açıklamaları, yalnızca iki tarafın boru hattı üzerinde “araştırma ve istişareyi” teşvik etmek için çalışacağını söyledi.
Çin dışişleri bakanlığı daha fazla ayrıntı talebine yanıt vermedi.
Sibirya’nın Gücü 2, Rusya’dan Almanya’ya tartışmalı Kuzey Akım 2 boru hattının toplam kapasitesi kadar, yılda 50 milyar metreküp gazın Çin’e taşınmasını kolaylaştırabilir.
Üst düzey bir Rus yetkili, geçen yıl stratejik olarak Kuzey Akım 2’nin yerini alabileceğini öne sürdü.
– ‘Rusya çaresiz’ – Eskiden dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatçısı olan Rusya’nın gaz ihracatı, Ukrayna’daki savaş nedeniyle Batı’nın uyguladığı yaptırım dalgasının ardından 2022’de sert bir şekilde düştü.
Avrupa başka tedarikçiler ararken Moskova, ilk Power of Siberia boru hattıyla halihazırda bağlı olduğu Çin de dahil olmak üzere alternatif alıcılara yöneldi.
2022’de Çin, Rus enerjisinin en büyük alıcısı olarak Almanya’yı geride bıraktı. Helsinki merkezli Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi’ne göre, Rusya’dan kömür, gaz ve petrol için bu yıl şimdiye kadar toplam 12,2 milyar dolar ödedi.
Mevcut Sibirya Gücü boru hattı aracılığıyla Çin’e Rusya’nın doğal gaz arzı geçen yıl 15,5 milyar metreküp rekor seviyeye ulaştı.
Ancak Rusya’nın Ukrayna’daki savaştan önce Avrupa’ya ihraç ettiği 155 milyar metreküp gazla karşılaştırıldığında Asya’ya yapılan satışlar sönük kalıyor.
Singapur Ulusal Üniversitesi Enerji Çalışmaları Enstitüsü’nde kıdemli araştırma görevlisi olan Philip Andrews-Speed, “Avrupa, Rus gazına olan bağımlılığını azaltmak için çabalarken, Rusya da doğuya mümkün olduğunca çok gaz göndermek istiyor” dedi.
Endüstri analiz şirketi Energy Intelligence’ta gaz piyasası uzmanı olan Jaime Concha, potansiyel bir Siberia Gücü 2 gaz anlaşmasının Çin’i uzun vadeli bir pazar olarak sağlamlaştıracağını söyledi.
Concha, AFP’ye Rusya’nın mevcut boru hattı altyapısının “büyük ölçüde Avrupa pazarına hitap edecek şekilde yapılandırıldığını” söyledi.
Asya’da eşdeğer bir ağ kurmanın maliyetli ve zaman alıcı olacağını belirterek, “Rusya’nın ne kadar az alternatifi olduğunu gösteriyor” dedi.
– ‘Avrupa’dan Dersler’ – Bu arada Çin, çeşitli enerji tedarikçileri sağlamaya çalıştı.
Kasım ayında Katar ile 60 milyar dolarlık 27 yıllık bir anlaşma da dahil olmak üzere son yıllarda dünya çapında bir dizi uzun vadeli gaz anlaşması imzaladı.
“Çinli politika yapıcılar, Rusya’nın enerji ithalatına aşırı güvenme konusunda Avrupa’dan alınan dersleri de gözlemliyorlar” dedi. Yan QinRefinitiv’de baş karbon analisti.
IISS araştırmacısı Shagina, AFP’ye verdiği demeçte, Rusya ile enerji müzakerelerinde güçlenen konumuyla “Çin, Ukrayna’daki savaşın galibi olarak ortaya çıktı” dedi.
“Pekin, Moskova’nın uluslararası izolasyonundan yararlandı ve büyük ölçüde indirimli Rus petrolü, gazı ve kömürü alımlarını artırdı.”
Aynı zamanda Çin, küresel enerji piyasalarındaki çalkantıyı hissediyor.
Qin, Ukrayna’daki savaşın Çin’in Qinhuangdao limanındaki termal kömür fiyatlarını “neredeyse Avrupa’daki kadar yükseğe” ittiğini, artan LNG fiyatlarının ise gaz tesislerini ve endüstriyel kullanıcıları vurduğunu söyledi.
Nihayetinde, Siberia Gücü 2 boru hattının “Çin’in gaz ithalat kapasitesini önemli ölçüde artırabileceğini ve potansiyel olarak Çin’in LNG ithalatı talebini azaltabileceğini” söyledi.